I/Đặt vấn đề : sáng kiến kinh nghiệm mầm non giúp giáo viên tự tin
– Tuổi thơ ấu của con người là một giai đoạn tràn đầy hạnh phúc trong vòng tay của ông bà, cha mẹ. Song do sự phát triển của xã hội nên trẻ đã được gởi tới trường Mầm non để học tập nhằm giúp cha mẹ, các bậc phụ huynh làm việc, tham gia vào lao động xã hội. Điều này cho thấy thời gian sống ở các trường của trẻ rất lâu, bằng 2/3 số thời gian trẻ thức trong ngày. Làm thế nào để giúp trẻ sống trong một tập thể đông đúc có nề nếp, ngoan ngoãn, hiểu biết mà vẫn hồn nhiên, mạnh dạn, linh hoạt như ở gia đình, đó là nhiệm vụ rất khó khăn của một giáo viên mầm non phụ trách nhóm lớp.
– Thông thường giáo viên tuy đã đi học ở trường Sư phạm về sự cần thiết phải xây dựng, phát triển nhân cách tồn diện cho trẻ phù hợp với việc phát triển tâm sinh lý lứa tuổi nhưng trong thực tế hầu hết giáo viên hay chú trọng tới việc rèn nề nếp lớp, nề nếp trẻ để luôn trật tự, yên tĩnh, ngoan ngoãn. Song mặt trái của việc đó là trẻ mất đi sự tự tin, mạnh dạn, sáng tạo của bản thân và chính điều này đã ảnh hưởng rất lớn ở trường phổ thông sau này.
– Để khắc phục vấn đề này – chúng tôi đề ra một số biện pháp cụ thể, yêu cầu giáo viên thực hiện để giúp các cháu phát triển được tính hồn nhiên, chủ động, mạnh dạn, tự tin đúng như lứa tuổi mình cần phải thế.
II/ NGUYÊN NHÂN SỰ THỤ ĐỘNG, KÉM MẠNH DẠN Ở TRẺ:
– Thực tế hiện nay cho thấy chúng ta phải thừa nhận một điều là trẻ con ngày nay đã thông minh hơn, hoạt bát hơn, lém lĩnh hơn. Nhưng khi cháu vào lớp học thì các cháu không dám nói lên những điều trẻ thích, không dám mạnh dạn sinh hoạt trong tập thể, giao tiếp với người lớn theo suy nghĩ của mình. Chỉ một số cháu dám nói lên những suy nghĩ, trò chuyện cùng cô và khách đến lớp.Một câu hỏi lớn được đặt ra?
– Các nguyên nhân: Trong khi dạy giáo viên không có sự giao tiếp gần gũi giữa cô và trẻ, cô thường dạy rập khuôn theo giáo án. Giáo viên luôn nghĩ rằng nếu vui vẻ dễ dãi thì sẽ mất nề nếp gây ồn ào mất trật tự. Và một trong những nguyên nhân gây nên sự thụ động ở trẻ nữa đó là:
+ Giáo viên chưa biết điều khiển cái thông minh linh hoạt ở một số trẻ giỏi đang có ở trong lớp của mình.
+ Cô ít cùng cháu chuyện trò những đề tài ngồi chương trình, đàm thoại bàn bạc những vấn đề xảy ra xung quanh trẻ.
+ Còn mệnh lệnh ra lệnh cho trẻ. Thậm chí muốn cháu vào nề nếp nhanh cô hay rầy la gò bó trẻ.
+ Trong một số tiết học như : tìm hiểu môi trường xung quanh, văn học, âm nhạc, vui chơi ít tạo điều kiện cho trẻ hỏi nhiều và nêu những thắc mắc của mình bằng chính ngôn ngữ ngây thơ của trẻ.
III/ MỘT SỐ BIỆN PHÁP CỤ THỂ:
* Phương án 1 : Giúp bé có cảm giác thích thú mỗi khi đặt câu hỏi với cô, học được nhiều điều hay sau mỗi câu trả lời của cô:
+ Cô giáo là người bạn là người mẹ để cháu tin yêu gần gũi khi nói chuyện:
– Hàng tháng trong những buổi họp chuyên môn tôi thường đưa ra những việc chưa thành công để các cô cùng thảo luận, hướng dẫn và gợi ý các cô muốn cháu mạnh dạn tự tin, thông minh các cô nên gần gũi trò chuyện cùng trẻ, đừng rầy la khi cháu làm sai. Mà ngược lại phải tôn trọng cháu không xem thường những thắc mắc những câu hỏi của cháu. Thậm chí quan tâm cả những lời méc vớ vẩn của cháu.
– Và không chỉ gợi ý cho các cô bằng lời, tôi đã hành động để các cô nắm vững cách : thường xuyên vào nhóm lớp hoặc những giờ sinh hoạt ngồi trời, giờ vui chơi, nói chuyện với trẻ bình thường và gần gũi… Ví dụ như bạn Kim mới cắt tóc phải không, đẹp quá nha. Bé Mi sáng đi học có ngoan không, hôm nay Mi có áo đầm xinh quá…
– Sử dụng những câu chuyện đơn giản bằng cách gợi cho cháu trả lời bằng những ngôn ngữ bình thường, dần dần các cháu hết bị gò bó, không còn nhút nhát nữa và còn thấy rằng “ cô Hiệu trưởng, Phó Hiệu trưởng nói chuyện cũng rất giống mẹ nói chuyện với con”.
+ Những thông tin những nhận xét của người thân trong gia đình:
– Một trong những biện pháp giáo dục tốt là thông tin cho bé biết là những điều người thân trong gia đình nghĩ về mình, nhận xét mình. Cô giáo là người tổ chức truyền đạt lại qua buổi sinh hoạt chủ nhiệm được thực hiện như sau: trong suốt một năm học ba mẹ đến trường tiếp xúc với cô và qua sổ Bé ngoan có những nhận xét cho gia đình. Giáo viên chọn một buổi sinh hoạt trong tuần hoặc lúc sinh hoạt ngồi trời kể lại những gì cô biết về bé một cách thật tình cảm, thật tế nhị. Đặc biệt lưu ý những bé cá biệt của lớp, cô nêu những ưu điểm dù rất nhỏ động viên, tránh trường hợp chỉ khen những bé giỏi; chê bai những trẻ kém làm cho trẻ chán và thêm mặc cảm.
– Cô nên hạn chế phân tích những điều chưa tốt trên một cá nhân nào đó trước lớp mà chỉ nên giáo dục cháu trên những nhân vật trong truyện… Và để giúp bé mạnh dạn cô mời bé đứng lên – xác nhận những gì cha mẹ kể cho cô nghe và động viên bé kể những việc làm tốt ở nhà. Mục đích của cô sẽ đạt rất nhanh, vì bé sẽ rất tự tin những điều cô nói về mình.
+ Xây dựng giờ tìm hiểu môi trường xung quanh tốt để cung cấp kiến thức về thiên nhiên và xã hội cho trẻ:
– Xây dựng chuỗi hệ thống câu hỏi từ dễ đến khó và sưu tầm cách cơi mở giới thiệu vấn đề. Ví dụ muốn giới thiệu với trẻ về đặc thù của móng vuốt các con vật sống trong rừng thì cô sẽ hỏi” các con thấy những con vật sống trong rừng như thế nào? Thức ăn của chúng là những gì? Tư thế(cách ăn) của chúng khi săn mồi như thế nào?…
– Hoặc dưới hình thức kiểm tra kiến thức trẻ. Chúng tôi thường xuyên vào lớp thăm trẻ, sà xuống nói chuyện với trẻ về mọi chuyện mà trẻ thích : hôm qua ở nhà có gì vui không? Những ngày nghỉ ở nhà con làm gì, có đi chơi không? Đồng thời tôi gợi mở, động viên khuyến khích trẻ hỏi thăm tôi : khen chiếc áo đang mặc, khoe với tôi món đồ chơi trẻ em đang có và hỏi xem tôi có không… Đồng thời tôi mời thêm nhiều bạn cùng trò chuyện cùng thảo luận với nhau.
– Và dựa theo sự hăng hái kể truyện của bé – tôi cùng cô giáo uốn nắn thêm giúp trẻ nhận xét đúng hơn.
+ Tổ chức thật tốt và thật hồn chỉnh giờ vui chơi :
– Trò chơi nhất là trò phân vai theo chủ đề ( chơi bán hàng, đóng vai bác sĩ, chơi cô giáo… ) góp phần vào sự phát triển hài hồ cho trẻ và qua trò chơi sẽ củng cố những tri thức mà trẻ có. Và quan hệ qua lại giữa con người với con người sẽ rất tốt nếu người lớn thể hiện sự hứng thú của mình với trò chơi của trẻ, tham gia chơi cùng trẻ, chỉ bảo hướng dẫn hành động của trẻ trong khi chơi.
– Đa phần giáo viên của chúng ta hay làm thay trẻ trong giờ vui chơi. Các loại đồ chơi trong lớp thường làm sẵn cho trẻ – bé chỉ sắp xếp theo ý cô. Chúng ta nên thay đổi theo phương thức trẻ, vì giờ vui chơi là của cháu. Cháu rất tha thiết được suy nghĩ chơi theo sự hứng thú của mình. Cô chỉ nên là người quan sát giúp ý kiến dưới hình thức cùng hồ nhập chơi với cháu.
* Phương án 2: Sinh hoạt văn nghệ
– Ngồi giờ sinh hoạt chủ nhiệm, sinh hoạt ngồi trời… Ban giám hiệu chúng tôi luôn động viên các lớp thực hiện thêm loại hình sinh hoạt văn nghệ. Nhằm thực hiện tốt các bài hát đã được học đồng thời qua sinh hoạt này phát huy cho trẻ tính mạnh dạn, tự tin trước đám đông. Dám thể hiện cái trẻ biết và độc lập trong suy nghĩ và dám khẳng định chính bản thân mình. Song trong đó cũng giúp cô phát hiện năng khiếu của trẻ giúp trẻ cảm nhận tốt âm nhạc.
– Khi thực hiện chương trình sinh hoạt văn nghệ : nhạc được sử dụng nhiều cách hoặc cô đàn, nghe nhạc không lời để bé hát theo nhạc. Qua những hình thức trên bé được tiếp xúc với âm nhạc thường xuyên, cùng sinh hoạt với lớp thường xuyên sẽ tạo cho bé tự tin, vui tươi, mạnh dạn hồn nhiên và gần gũi thân thiết cùng cô và các bạn. Bé sẽ dần mất sự thụ động và nhút nhát.
* Phương án 3 : Cho trẻ được tư do và hành động theo suy nghĩ của trẻ:
– Nếu có ai nói rằng “ cho trẻ hành động theo ý thích và suy nghĩ trẻ là sai lầm” thì tôi nghĩ chính người nói như thế mới sai lầm. Bởi với vai trò là một người lớn, một giáo viên thì nhiệm vụ chính của chúng ta là giúp trẻ gặp khó khăn, hướng dẫn trẻ một cách kịp thời để luôn đi đúng hướng. Tuyệt đối không để ý nghĩ là mình kêu trẻ làm gì thì trẻ làm đó, mọi việc là có người lớn chuẩn bị sẳn chỉ cần làm theo y như vậy thì sẽ chẳng có chuyện gì xảy ra. Vô hình chung vì những suy nghĩ này mà ta đã để lại sự chủ quan, ỷ lại vào người lớn nơi trẻ.
– Vì thế cho nên với vai trò là Ban giám hiệu trường tôi triển khai với giáo viên trong lúc sinh hoạt chuyên môn là hàng tuần trước khi nghỉ ngày thứ 7 và chủ nhật giáo viên nên giao trẻ một nhiệm vụ để trẻ được vừa chơi với hai ngày nghỉ đồng thời trẻ được chứng tỏ với ba mẹ ở nhà những gì trẻ đã được hướng dẫn từ cô giáo và bây giờ khi nói với ba mẹ trẻ lại một lần nữa được học cách nói chuyện, cách trình bày của chính người thân của trẻ. Và xem như đây ta đã giúp cho trẻ được rất nhiều qua hình thức trẻ được giao tiếp, trao đổi với nhiều người lớn và học được cách trình bày ngôn ngữ của bản thân một cách mạnh dạn, tư tin. Ví dụ: cô giao cho trẻ đề tài “ bé hãy nói một nghề mà bé biết. Đồng thời nói lên : ước mơ của chính bản thân mình sau này thích làm nghề gì. Tại sao?” Với đề tài này cô giáo cho bé được về nhà hỏi những người thân quen về một nghề hoặc yêu cầu bố, mẹ dẫn đi quan sát, thậm chí cả việc trò chuyện với người đang làm các nghề để trẻ được trực tiếp quan sát rồi suy nghĩ và nêu được lý do khi chọn một nghề sau này. Qua những việc mà trẻ đã làm sẽ có vốn kiến thức rất nhiều và cứng từ đây chính là nền tảng để trẻ mạnh dạn, tự tin, phát triển những lời nói của mình một cách hồn nhiên ngây thơ nhưng rất thiết thực từ những gì trẻ đã và đang thực hiện.
IV/ KẾT QUẢ: sáng kiến kinh nghiệm mầm non giúp giáo viên tự tin
– Với những suy nghĩ như trẻ chúng tôi đã và đang áp dụng tại trường, với sự nhiệt tình của tập thể giáo viên, với tinh thần cầu tiến luôn suy nghĩ sáng tạo trong phương pháp giảng dạy và với phương châm “ lấy học sinh làm trọng tâm” chúng tôi đã giúp cháu :
+ Hồn nhiên linh hoạt, mạnh dạn, thông minh và thích đến trường. Đó là điều mà phụ huynh thật an tâm khi giao núm ruột của mình cho nhà trường.
+ Tham gia các hội thi do PGD và trường tổ chức : biểu diễn văn nghệ mừng ngày nhà giáo Việt Nam, mừng ngày 8/3, mừng xuân … . Tổ chức cho các cháu tham quan, trò chuyện và biểu diễn văn nghệ tại Tòa án quân sự quân khu 7 với tinh thần rất mạnh dạn và tự tin.
+ Đặc biệt là về sau khi các cháu gặp tôi đã tỏ vẻ gần gũi đến nổi đang vui chơi ngồi trời hoặc đang sinh hoạt trong lớp đã chạy đến nói chuyện với tôi về nét chữ trẻ viết xong, vừa thực hiện xong một tác phẩm tạo hình hoặc khéo với tôi một vài chiếc kẹp đẹp, kể với tôi việc vừa xảy ra ở lớp. Bằng thực tế đơn giản tôi đã chứng minh cho giáo viên của tôi thấy là : dù quản lý cháu bé nhỏ như thế ta cũng không nên xem thường cháu.
V/ BÀI HỌC KINH NGHIỆM:
Qua kết quả thực hiện nêu trên tôi đã rút ra được một số kinh nghiệm sau:
-Luôn luôn quán triệt và xác định tầm quan trọng trong việc phát triển nhân cách của trẻ trong trường Mầm non để giúp trẻ hoạt bát, mạnh dạn, tự tin, nhanh nhẹn.
– Phải kết hợp song song vừa giải quyết nhận thức của mọi người từ giáo viên, phụ huynh, đồng thời vừa hình thức tổ chức thực hiện của BGH trong việc phát triển nhân cách cho trẻ.
– Phải coi trọng những hành động, suy nghĩ của trẻ dù là nhỏ nhất và luôn đạt câu hỏi “ luôn luôn lắng nghe, luôn luôn thấu hiểu” lên hàng đầu.
– Phải tạo được nề nếp hoạt động thường xuyên, liên tục, mang tính tự giác cao, đồn kết nhất trí và quyết tâm thực hiện không ngại khó.
– Điều cơ bản nhất là không gấp gáp với thời gian, không nóng lòng vội vã đòi có kết quả trong thời gian ngắn mà phải kiên trì.
– Tổ chức bồi dưỡng kiến thức, kỹ năng làm đồ dùng đồ chơi cho đội ngũ giáo viên, khuyến khích giáo viên tự nghiên cứu, sưu tầm hình ảnh, cách làm đồ dùng, đồ chơi trên các phương diện thông tin…vv.
– Tạo điều kiện về thời gian cho 100% giáo viên làm đồ dùng, đồ chơi tự tạo.
– Tăng cường công tác xã hội hóa giáo dục hỗ trợ cho nhà trường làm đồ dùng dạy học, đồ chơi tự tạo cho trẻ (Huy động nguồn nguyên vật liệu đã qua sử dụng, nguyên vật liệu tiết kiệm, công lao động, kinh phí…)