Báo Nhân dân đưa tin, phó Tổng cục trưởng Môi trường (Bộ Tài nguyên và Môi trường) Hoàng Văn Thức cho biết: Các sản phẩm từ nhựa và ni-lông ra đời đã mang lại không ít tiện ích cho đời sống con người, thế nhưng, việc sử dụng những sản phẩm này đã và đang để lại những hậu quả khôn lường đối với môi trường, sức khỏe con người và hệ sinh vật. Ðáng lo ngại, các sản phẩm từ nhựa và ni-lông phải mất hàng trăm năm, thậm chí đến cả nghìn năm mới bị phân hủy. Trong thời gian đó, chúng cản trở sự sinh trưởng và phát triển của các loài động vật, thực vật, làm tắc nghẽn hệ thống hạ tầng phục vụ dân sinh, thu hẹp không gian sống của sinh vật và gây độc cho môi trường. Ngoài ra, chất thải nhựa và ni-lông khi đốt sẽ tạo ra khí thải có chứa đi-ô-xin và Furan, là những chất kịch độc, tồn tại lâu dài trong môi trường, ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe con người.
Báo cáo của Liên hợp quốc cho thấy, mỗi năm lượng rác nhựa thải ra đủ để bao quanh trái đất bốn lần. Mỗi phút sẽ có một triệu túi nhựa được tiêu thụ, nhưng mới chỉ có 27% trong số đó được xử lý và tái chế. Bên cạnh đó, rác thải nhựa nằm lại dưới đáy đại dương trở thành một phần thức ăn đầu độc cho các loài sinh vật biển. Dự báo của các nhà khoa học cho thấy: khối lượng rác nhựa đến năm 2050 ở các đại dương sẽ nặng hơn khối lượng của cá. Ðáng chú ý, Việt Nam được xếp thứ 17 trong 109 quốc gia có mức độ ô nhiễm rác nhựa lớn trên thế giới. Theo số thống kê, mỗi hộ gia đình Việt Nam thường thải ra hơn một túi ni-lông/ngày. Như vậy, sẽ có hàng triệu túi ni-lông được sử dụng và thải ra môi trường mỗi ngày. Chỉ riêng hai thành phố lớn là Hà Nội và TP Hồ Chí Minh, trung bình một ngày thải ra môi trường khoảng 80 tấn nhựa và túi ni-lông. Ðây chính là một “gánh nặng” cho môi trường, thậm chí, còn dẫn đến thảm họa mà các chuyên gia trong lĩnh vực môi trường gọi là “ô nhiễm trắng”.
Báo Tri thức đưa ra 14 cách đơn giản để giảm thiểu rác thải nhựa trong cuộc sống của chúng ta.
- Thay đổi thói quen sử dụng ống hút nhựa
Sử dụng ống hút có những tiện lợi nhất định, nhưng lại tạo ra một lượng rác thải không nhỏ. Một trong những cách đơn giản nhất để giảm thiểu việc xả rác thải nhựa ra ngoài bãi rác là nói không với ống hút nhựa. Thay vì sử dụng ống hút nhựa, bạn có thể chọn dùng loại ống hút làm từ thép không gỉ hoặc ống hút làm từ tre dùng nhiều lần.
Cách này khá đơn giản. Bạn chỉ cần nói với người bán hàng hoặc nhân viên phục vụ rằng bạn không cần dùng tới ống hút nhựa. Và nếu bạn mang theo ống hút riêng của mình thì chắc chắn nhà hàng sẽ thôi phục vụ ống hút nhựa cho bạn. Hãy yên tâm rằng chỉ cần bảo quản và vệ sinh đúng cách, những chiếc ống hút tái sử dụng có thể dùng lại nhiều lần mà không lo các vấn đề như nấm mốc, vi khuẩn.
Ngày càng nhiều chủ kinh doanh chú ý hơn đến việc bảo vệ môi trường, chính vì vậy ống hút tre hay những loại ống hút làm từ nguyên liệu từ thiên nhiên ngày càng được biết đến nhiều hơn
- Hạn chế kẹo cao su
Theo truyền thống, kẹo cao su được làm từ nhựa cây chicle, một loại cao su tự nhiên. Nhưng khi các nhà khoa học tạo ra cao su tổng hợp, polyethylene và polyvinyl acetate, thì nhiều nhà sản xuất bắt đầu dùng nó để thay thế cao su thiên nhiên trong hầu hết các loại kẹo cao su vì tính kinh tế của nó. Bởi vậy, khi ăn kẹo cao su, bạn không chỉ bạn đang nhai nhựa, mà còn có thể nhai nhựa độc hại vì polyvinyl acetate được sản xuất từ vinyl axetat – một chất hóa học được cho là gây ra các khối u trên những con chuột dùng làm thí nghiệm, chưa kể nguy cơ liên quan đến răng miệng nếu bạn nhai những loại kẹo cao su kém chất lượng.
- Mua đồ có bao bì hộp giấy thay vì chai/hộp nhựa
Khi mua bột giặt hay chất tẩy khác, hãy lựa chọn sản phẩm cùng loại nhưng được đóng trong hộp giấy thay vì chai nhựa (nếu có). Các-tông có thể dễ dàng tái chế và chế tạo thành nhiều sản phẩm hơn là nhựa.
- Mua số lượng lớn
Khi mua những loại thực phẩm và lương thực như gạo, mì ống, đậu, các loại hạt, ngũ cốc… nếu bạn lựa chọn mua với số lượng lớn đầy ắp túi đựng hoặc đồ chứa có thể tái sử dụng sẽ giúp tiết kiệm cả tiền bạc và bao bì.
- Dùng lọ thủy tinh có thể tái sử dụng
Bạn có thể mua nhiều loại thực phẩm được dựng trong bình/lọ thủy tinh thay vì bằng nhựa, kể cả nước sốt spaghetti, bơ đậu phộng, sốt salsa và táo,… Thay vì dùng túi nhựa để đựng mang về nhà rồi bỏ chúng đi, hãy sử dụng các lọ để đựng thực phẩm hoặc mang theo chúng khi bạn mua thực phẩm được bán với số lượng lớn. Nếu bạn có đồ đựng bằng nhựa khi mua một số sản phẩm khác, nếu còn lành lặn thì đừng vứt chúng đi, hãy rửa sạch và sử dụng chúng để lưu trữ thực phẩm.
Dùng lọ thủy tinh có thể tái sử dụng
- Dùng chai lọ hay đồ dùng như đũa, muỗng, nĩa có thể tái sử dụng
Nước uống đóng chai thải ra 1,5 triệu tấn chất thải nhựa mỗi năm, và các chai này cần 47 triệu galông dầu để sản xuất, theo Food & Water Watch. Bởi vậy, nếu bơm đầy nước vào một cái chai có thể tái sử dụng, bạn sẽ giúp số chai nhựa này chưa phải sớm kết thúc vòng đời ở các bãi chôn lấp rác hay lênh đênh ngoài đại dương.
Một cách nữa là bạn có thể mang theo một chiếc ly tái sử dụng đến quán cà phê và nói nhân viên bán hàng rót cà phê vào chiếc cốc riêng của bạn và mang chúng đến bàn làm việc thay vì sử dụng cốc nhựa hoặc cốc giấy dùng một lần. Theo thống kê, chỉ tính riêng nhân viên văn phòng của Mỹ sử dụng trung bình khoảng 500 chiếc ly dùng một lần mỗi năm.
Tương tự, bạn hãy cân nhắc giảm thiểu hoặc thôi dùng bộ đồ ăn như đũa, dao, muỗng, nĩa,… dùng một lần. Chỉ cần thay đổi thói quen sử dụng ly, bạn đã giúp hạn chế rất nhiều chất thải không cần thiết.
- Mang theo đồ đựng của riêng bạn nếu có thể
Cho dù bạn mua đồ ăn để mang về hoặc gói đồ ăn còn thừa ở nhà hàng sau khi dùng bữa, nhớ mang theo các đồ đựng có thể tái sử dụng của riêng bạn. Khi gọi đồ mang về, hãy thông báo với nhà hàng rằng bạn có thể lấy thức ăn được đặt trong đồ đựng của riêng bạn. Hầu hết các nhà hàng sẽ chấp nhận yêu cầu đó.
- Dùng diêm
Nếu bạn cần thắp nến, thắp lửa trại hoặc đốt một đống lửa,… hãy lựa chọn những que diêm thay vì chiếc bật lửa dùng một lần. Những thiết bị nhựa giá rẻ có thể ở yên trong bãi rác trong nhiều năm và thậm chí chúng đã được tìm thấy trong dạ dày của những chú chim chết. Nếu bạn đã quen với sử dụng bật lửa, hãy lựa chọn loại bật lửa làm bằng kim loại có thể có thể bơm nhiên liệu để tái sử dụng nhiều lần.
- Hạn chế tích trữ bằng cách đông lạnh thực phẩm
Thực tế là tích trữ thực phẩm ở ngăn đá của tủ lạnh hay tủ đông sẽ mang đến sự tiện lợi cho chúng ta, nhưng nó cần sử dụng đến nhiều bao bì nhựa để bọc thực phẩm. Thay đổi thói quen thực phẩm đông lạnh có thể rất khó khăn, nhưng bạn hãy cân nhắc vì ngoài lợi ích về môi trường mà nó mang thì còn có những lợi ích khác nhìn thấy rõ ràng – đó là bạn sẽ ăn ít thực phẩm chế biến sẵn hơn và tránh được các hóa chất trong bao bì nhựa của chúng.
- Trả lại đồ đựng hàng hóa có thể tái sử dụng
Nếu bạn đang sẵn có hộp nhựa để đựng trái cây, khi đi mua trái cây hoặc cà chua ở chợ, có thể mang chúng theo để đựng. Còn nếu bạn không cần sử dụng đến những chiếc hộp mà người bán đã đóng gói sẵn, bạn thậm chí có thể yêu cầu người bán nhận lại những chiếc hộp đó để họ có thể tái sử dụng chúng.
- Sử dụng tã vải
Không thể phủ nhận sự tiện dụng của bỉm/tã giấy. Tuy nhiên, mỗi năm, lượng rác thải từ tã bỉm của trẻ nhỏ khá khổng lồ. Theo EPA, ở Mỹ, mỗi năm người dân thải ra 7,6 tỷ bảng tã lót dùng một lần. Thêm vào đó, phải mất khoảng 80.000 cân nhựa và hơn 200.000 cây/năm để sản xuất tã lót dùng một lần cho trẻ em ở Mỹ. Bằng cách đơn giản chuyển sang tã vải, bạn sẽ không chỉ làm giảm lượng rác thải từ đồ dùng của bé, mà bạn cũng sẽ tiết kiệm kha khá tiền bạc.
- Tự ép và vắt nước trái cây
Thay vì mua nước trái cây đã đóng sẵn trong chai nhựa, hãy tự ép nước trái cây hoặc ăn trái cây tươi. Cách làm này không chỉ làm giảm thiểu chất thải nhựa, mà nó cũng tốt hơn cho bạn bởi vì bạn sẽ nhận được nhiều vitamin và chất chống oxy hóa hơn.
- Dùng chất tẩy rửa tự chế bằng nguyên liệu xanh-sạch
Không cần nhiều chai lọ chưa chất tẩy, vệ sinh hóa học để làm sạch cửa sổ, sàn nhà,… nếu bạn có một số nguyên liệu trong tay như soda baking và dấm. Vì vậy, bạn sẽ tiết kiệm được một khoảng không gian, tiết kiệm một ít tiền, và tránh những chất độc hại bằng cách làm ra sản phẩm làm sạch của riêng mình.
- Chuẩn bị đồ ăn đúng cách
Nếu hộp đựng đồ ăn trưa của bạn chứa đầy túi nhựa dùng một lần thì đây là lúc để thay đổi. Thay vì đóng gói đồ ăn nhẹ và bánh mì trong túi, đặt chúng trong hộp đựng có thể sử dụng lại được ở nhà hoặc thử các đồ ăn trưa như túi ăn vặt có thể tái sử dụng. Bạn cũng có thể lựa chọn trái cây tươi thay vì tách trái cây phục vụ một lần và mua các mặt hàng như sữa chua và bánh pudding với số lượng lớn, chia nhỏ chúng và lấy một phần để vào hộp đựng đồ ăn trưa của bạn.
Mới đây, Bộ Tài nguyên và Môi trường đã phát động phong trào “Chống rác thải nhựa” trên phạm vi toàn quốc. Thông qua phong trào, nhằm kêu gọi các cấp, các ngành, các tổ chức chính trị – xã hội và từng người dân bằng những hành động thiết thực hãy thay đổi hành vi, thói quen sử dụng túi ni-lông, sản phẩm nhựa khó phân hủy, sử dụng một lần. Tăng cường tuyên truyền, giáo dục nâng cao nhận thức về tác hại của chất thải nhựa, túi ni-lông đối với kinh tế – xã hội, môi trường và sức khỏe con người; xây dựng các giải pháp hiệu quả nhằm hạn chế tiêu thụ, tăng cường tái sử dụng, tái chế chất thải nhựa đến cộng đồng và người dân.
Ðẩy mạnh việc nghiên cứu, ứng dụng công nghệ sản xuất; hoàn thiện cơ chế, chính sách khuyến khích phát triển các sản phẩm có thể phân hủy, tái sử dụng, thân thiện với môi trường thay thế túi ni-lông, đồ nhựa dùng một lần. Phối hợp chặt chẽ với các đối tác quốc tế về giải quyết rác thải nhựa để từng bước hạn chế tình trạng ô nhiễm môi trường do chất thải nhựa và ni-lông ở nước ta hiện nay.
Ngày càng nhiều chủ kinh doanh chú ý hơn đến việc bảo vệ môi trường, chính vì vậy ống hút tre hay những loại ống hút làm từ nguyên liệu từ thiên nhiên ngày càng được biết đến nhiều hơn
- Hạn chế kẹo cao su
Theo truyền thống, kẹo cao su được làm từ nhựa cây chicle, một loại cao su tự nhiên. Nhưng khi các nhà khoa học tạo ra cao su tổng hợp, polyethylene và polyvinyl acetate, thì nhiều nhà sản xuất bắt đầu dùng nó để thay thế cao su thiên nhiên trong hầu hết các loại kẹo cao su vì tính kinh tế của nó. Bởi vậy, khi ăn kẹo cao su, bạn không chỉ bạn đang nhai nhựa, mà còn có thể nhai nhựa độc hại vì polyvinyl acetate được sản xuất từ vinyl axetat – một chất hóa học được cho là gây ra các khối u trên những con chuột dùng làm thí nghiệm, chưa kể nguy cơ liên quan đến răng miệng nếu bạn nhai những loại kẹo cao su kém chất lượng.
- Mua đồ có bao bì hộp giấy thay vì chai/hộp nhựa
Khi mua bột giặt hay chất tẩy khác, hãy lựa chọn sản phẩm cùng loại nhưng được đóng trong hộp giấy thay vì chai nhựa (nếu có). Các-tông có thể dễ dàng tái chế và chế tạo thành nhiều sản phẩm hơn là nhựa.
- Mua số lượng lớn
Khi mua những loại thực phẩm và lương thực như gạo, mì ống, đậu, các loại hạt, ngũ cốc… nếu bạn lựa chọn mua với số lượng lớn đầy ắp túi đựng hoặc đồ chứa có thể tái sử dụng sẽ giúp tiết kiệm cả tiền bạc và bao bì.
- Dùng lọ thủy tinh có thể tái sử dụng
Bạn có thể mua nhiều loại thực phẩm được dựng trong bình/lọ thủy tinh thay vì bằng nhựa, kể cả nước sốt spaghetti, bơ đậu phộng, sốt salsa và táo,… Thay vì dùng túi nhựa để đựng mang về nhà rồi bỏ chúng đi, hãy sử dụng các lọ để đựng thực phẩm hoặc mang theo chúng khi bạn mua thực phẩm được bán với số lượng lớn. Nếu bạn có đồ đựng bằng nhựa khi mua một số sản phẩm khác, nếu còn lành lặn thì đừng vứt chúng đi, hãy rửa sạch và sử dụng chúng để lưu trữ thực phẩm.
Dùng lọ thủy tinh có thể tái sử dụng
- Dùng chai lọ hay đồ dùng như đũa, muỗng, nĩa có thể tái sử dụng
Nước uống đóng chai thải ra 1,5 triệu tấn chất thải nhựa mỗi năm, và các chai này cần 47 triệu galông dầu để sản xuất, theo Food & Water Watch. Bởi vậy, nếu bơm đầy nước vào một cái chai có thể tái sử dụng, bạn sẽ giúp số chai nhựa này chưa phải sớm kết thúc vòng đời ở các bãi chôn lấp rác hay lênh đênh ngoài đại dương.
Một cách nữa là bạn có thể mang theo một chiếc ly tái sử dụng đến quán cà phê và nói nhân viên bán hàng rót cà phê vào chiếc cốc riêng của bạn và mang chúng đến bàn làm việc thay vì sử dụng cốc nhựa hoặc cốc giấy dùng một lần. Theo thống kê, chỉ tính riêng nhân viên văn phòng của Mỹ sử dụng trung bình khoảng 500 chiếc ly dùng một lần mỗi năm.
Tương tự, bạn hãy cân nhắc giảm thiểu hoặc thôi dùng bộ đồ ăn như đũa, dao, muỗng, nĩa,… dùng một lần. Chỉ cần thay đổi thói quen sử dụng ly, bạn đã giúp hạn chế rất nhiều chất thải không cần thiết.
- Mang theo đồ đựng của riêng bạn nếu có thể
Cho dù bạn mua đồ ăn để mang về hoặc gói đồ ăn còn thừa ở nhà hàng sau khi dùng bữa, nhớ mang theo các đồ đựng có thể tái sử dụng của riêng bạn. Khi gọi đồ mang về, hãy thông báo với nhà hàng rằng bạn có thể lấy thức ăn được đặt trong đồ đựng của riêng bạn. Hầu hết các nhà hàng sẽ chấp nhận yêu cầu đó.
Hạn chế tối đa với việc sử dụng túi ni lông
- Dùng diêm
Nếu bạn cần thắp nến, thắp lửa trại hoặc đốt một đống lửa,… hãy lựa chọn những que diêm thay vì chiếc bật lửa dùng một lần. Những thiết bị nhựa giá rẻ có thể ở yên trong bãi rác trong nhiều năm và thậm chí chúng đã được tìm thấy trong dạ dày của những chú chim chết. Nếu bạn đã quen với sử dụng bật lửa, hãy lựa chọn loại bật lửa làm bằng kim loại có thể có thể bơm nhiên liệu để tái sử dụng nhiều lần.
- Hạn chế tích trữ bằng cách đông lạnh thực phẩm
Thực tế là tích trữ thực phẩm ở ngăn đá của tủ lạnh hay tủ đông sẽ mang đến sự tiện lợi cho chúng ta, nhưng nó cần sử dụng đến nhiều bao bì nhựa để bọc thực phẩm. Thay đổi thói quen thực phẩm đông lạnh có thể rất khó khăn, nhưng bạn hãy cân nhắc vì ngoài lợi ích về môi trường mà nó mang thì còn có những lợi ích khác nhìn thấy rõ ràng – đó là bạn sẽ ăn ít thực phẩm chế biến sẵn hơn và tránh được các hóa chất trong bao bì nhựa của chúng.
- Trả lại đồ đựng hàng hóa có thể tái sử dụng
Nếu bạn đang sẵn có hộp nhựa để đựng trái cây, khi đi mua trái cây hoặc cà chua ở chợ, có thể mang chúng theo để đựng. Còn nếu bạn không cần sử dụng đến những chiếc hộp mà người bán đã đóng gói sẵn, bạn thậm chí có thể yêu cầu người bán nhận lại những chiếc hộp đó để họ có thể tái sử dụng chúng.
- Sử dụng tã vải
Không thể phủ nhận sự tiện dụng của bỉm/tã giấy. Tuy nhiên, mỗi năm, lượng rác thải từ tã bỉm của trẻ nhỏ khá khổng lồ. Theo EPA, ở Mỹ, mỗi năm người dân thải ra 7,6 tỷ bảng tã lót dùng một lần. Thêm vào đó, phải mất khoảng 80.000 cân nhựa và hơn 200.000 cây/năm để sản xuất tã lót dùng một lần cho trẻ em ở Mỹ. Bằng cách đơn giản chuyển sang tã vải, bạn sẽ không chỉ làm giảm lượng rác thải từ đồ dùng của bé, mà bạn cũng sẽ tiết kiệm kha khá tiền bạc.
- Tự ép và vắt nước trái cây
Thay vì mua nước trái cây đã đóng sẵn trong chai nhựa, hãy tự ép nước trái cây hoặc ăn trái cây tươi. Cách làm này không chỉ làm giảm thiểu chất thải nhựa, mà nó cũng tốt hơn cho bạn bởi vì bạn sẽ nhận được nhiều vitamin và chất chống oxy hóa hơn.
- Dùng chất tẩy rửa tự chế bằng nguyên liệu xanh-sạch
Không cần nhiều chai lọ chưa chất tẩy, vệ sinh hóa học để làm sạch cửa sổ, sàn nhà,… nếu bạn có một số nguyên liệu trong tay như soda baking và dấm. Vì vậy, bạn sẽ tiết kiệm được một khoảng không gian, tiết kiệm một ít tiền, và tránh những chất độc hại bằng cách làm ra sản phẩm làm sạch của riêng mình.
- Chuẩn bị đồ ăn đúng cách
Nếu hộp đựng đồ ăn trưa của bạn chứa đầy túi nhựa dùng một lần thì đây là lúc để thay đổi. Thay vì đóng gói đồ ăn nhẹ và bánh mì trong túi, đặt chúng trong hộp đựng có thể sử dụng lại được ở nhà hoặc thử các đồ ăn trưa như túi ăn vặt có thể tái sử dụng. Bạn cũng có thể lựa chọn trái cây tươi thay vì tách trái cây phục vụ một lần và mua các mặt hàng như sữa chua và bánh pudding với số lượng lớn, chia nhỏ chúng và lấy một phần để vào hộp đựng đồ ăn trưa của bạn.
Mới đây, Bộ Tài nguyên và Môi trường đã phát động phong trào “Chống rác thải nhựa” trên phạm vi toàn quốc. Thông qua phong trào, nhằm kêu gọi các cấp, các ngành, các tổ chức chính trị – xã hội và từng người dân bằng những hành động thiết thực hãy thay đổi hành vi, thói quen sử dụng túi ni-lông, sản phẩm nhựa khó phân hủy, sử dụng một lần. Tăng cường tuyên truyền, giáo dục nâng cao nhận thức về tác hại của chất thải nhựa, túi ni-lông đối với kinh tế – xã hội, môi trường và sức khỏe con người; xây dựng các giải pháp hiệu quả nhằm hạn chế tiêu thụ, tăng cường tái sử dụng, tái chế chất thải nhựa đến cộng đồng và người dân.
Ðẩy mạnh việc nghiên cứu, ứng dụng công nghệ sản xuất; hoàn thiện cơ chế, chính sách khuyến khích phát triển các sản phẩm có thể phân hủy, tái sử dụng, thân thiện với môi trường thay thế túi ni-lông, đồ nhựa dùng một lần. Phối hợp chặt chẽ với các đối tác quốc tế về giải quyết rác thải nhựa để từng bước hạn chế tình trạng ô nhiễm môi trường do chất thải nhựa và ni-lông ở nước ta hiện nay