Tiêu chảy là một bệnh thường gặp ở trẻ em, bệnh xảy ra quanh năm. Đa số trường hợp bệnh hồi phục tốt nếu được chăm sóc đúng cách, ngược lại bệnh có thể gây nhiều biến chứng nguy hiểm: mất nước, rối loạn điện giải, suy dinh dưỡng, thậm chí tử vong. Để giúp các bậc cha mẹ có thêm kiến thức nuôi con, chúng tôi phỏng vấn bác sĩ Hoàng Lê Phúc, Trưởng Khoa Tiêu Hoá Bệnh Viện Nhi Đồng 1, về cách chăm sóc và theo dõi khi trẻ bị tiêu chảy.
PV: Thưa bác sĩ, bác sĩ có lời khuyên nào dành cho cha mẹ khi trẻ bị tiêu chảy?
BS Hoàng Lê Phúc: Bệnh tiêu chảy thường là do trẻ bị nhiễm virus hoặc vi trùng trong đường ruột. Nếu bé bị tiêu phân lỏng, không đàm máu thì thường bệnh kéo dài trung bình 5-7 ngày, sau đó tự giới hạn. Tuy nhiên trong giai đoạn trẻ tiêu lỏng nhiều, có thể gây mất nước và muối. Điều này rất nguy hiểm, trẻ sẽ nhanh chóng bị khô kiệt, thậm chí có thể tử vong nếu không được bù nước thích hợp và kịp thời. Để tránh bị mất nước, cho trẻ uống thêm nhiều nước chín, nước khoáng, nước dừa tươi, tránh dùng các loại nước giải khát công nghiệp có nhiều đường, quá ngọt. Có thể dùng dung dịch ORS, nhưng chỉ uống sau tiêu chảy, ói theo sự hướng dẫn của nhân viên y tế. Cần cho trẻ ăn đầy đủ chất dinh dưỡng phù hợp với lứa tuổi, nên chia nhỏ bữa ăn làm nhiều lần, đút chậm bằng muỗng vì trẻ dễ ói. Vì bệnh lây qua đường phân-miệng nên để phòng ngừa tiêu chảy cần chú ý giữ vệ sinh ăn uống, bú mẹ hoàn toàn đến 6 tháng tuổi và kéo dài đến 18-24 tháng. Không nên cho trẻ bò lê trên sàn nhà, không nên ngậm tay hoặc ngậm đồ chơi, nên cho trẻ ăn uống bằng ly, chén, muỗng để dễ vệ sinh, nếu bú bình cần vệ sinh bình kỹ trước mỗi cữ bú.
PV: Thưa bác sĩ, trẻ bị tiêu chảy cần được theo dõi như thế nào?
BS Hoàng Lê Phúc: Những trẻ tiêu chảy không mất nước có thể điều trị tại nhà và tái khám theo hướng dẫn của nhân viên y tế. Trẻ cần được theo dõi số lần, số lượng, màu sắc phân, khả năng uống bù nước và ăn uống. Cần đưa trẻ đến tái khám tại cơ sở y tế khi trẻ có một trong các dấu hiệu sau: sốt cao liên tục, co giật (làm kinh), nôn ói nhiều, không ăn uống được, chướng bụng, tiêu phân có máu hoặc khi cha mẹ thấy trẻ nặng hơn (vì tiêu chảy có thể là biểu hiện của một bệnh khác nặng hơn ở ngoài đường tiêu hóa).
PV: Thưa bác sĩ, có nên sử dụng thuốc cầm ỉa khi trẻ bị tiêu chảy?
BS Hoàng Lê Phúc: tuyệt đối không dược sử dụng các loại thuốc này ở trẻ em. Như ta đã biết, tiêu chảy đa phần là do nhiễm trùng ở đường ruột, tiêu phân lỏng cũng là cách bảo vệ cơ thể giúp thải trừ vi trùng, chất độc. Hơn nữa, điều trị chính bệnh tiêu chảy là phòng mất nước; bù nước và muối nếu trẻ đã mất nước. Các thuốc cầm tiêu chảy là những loại thuốc làm giảm nhu động ruột, liệt ruột làm phân không được thải ra ngoài, trẻ vẫn bị “tiêu chảy” nhưng phân không bài xuất ra ngoài được, ứ lại trong ruột gây chướng bụng, viêm ruột, thậm chí làm tắc ruột, thủng ruột, tử vong.
PV: Thưa bác sĩ, có nên đổi sữa khi trẻ bị tiêu chảy?
BS Hoàng Lê Phúc: Trẻ bị bệnh tiêu chảy cần được cho ăn uống đầy đủ chất dinh dưỡng như lúc bình thường, không nên kiêng cữ hoặc thay đổi chế độ ăn của trẻ, nên cho trẻ ăn nhiều bữa hơn. Trẻ còn bú sữa vẫn tiếp tục bú sữa pha như bình thường, không được pha loãng hơn. Chỉ phải đổi sữa nếu trẻ tiêu chảy nhiều hơn rõ rệt sau mỗi cữ bú, có thể do tình trạng không dung nạp chất lactose trong sữa, do đó sữa sẽ đổi là loại sữa không có lactose. Thường thì loại sữa này chỉ dùng trong khoảng 2 tuần. Một bệnh lý khác cần phải đổi sữa là khi trẻ tiêu chảy do dị ứng sữa bò. Cần tham vấn ý kiến nhân viên y tế khi muốn đổi sữa.